‍Gdzie te baby są?

Lista wybitnych artystów jest obszerna, a indeksy nazwisk w podręcznikach do historii wydają się nie mieć końca.

A kobiety?

W polskich publikacjach raptem kilkadziesiąt. Na świecie – około 10–15% wszystkich nazwisk. Reszta zniknęła gdzieś między marginesem a przypisem.

Czy naprawdę przez stulecia kobiety nie tworzyły sztuki?
A możenie pozwolono im wejść do sal, w których decydowało się, kto zasłużył na miano „geniusza”, „wybitnego twórcy”?

Edukacja zamknięta na klucz

Jeszcze do XIX wieku kobiety nie miały wstępu na akademie. We Francji dopiero od 1897 roku, w Polsce – od 1918. Nauka anatomii, czyli podstawa kształcenia artysty, była dla nich niedostępna. Nie mogły pracować z nagimi modelami, więc ich rozwój blokowano już na starcie.

Normy społeczne i podział ról

„Kobieta powinna haftować, malować akwarelką dla przyjemności. Sztuka to zajęcie niekobiece”. – tak myślano. Mężczyźni mieli zajmować się „poważnymi rzeczami”. Kobietom zostawiono dom, kuchnię i wychowanie dzieci. Te, które chciały czegoś więcej, musiały walczyć nie tylko z warsztatem, ale i z całym systemem.

Mecenat i rynek sztuki

Zleceniodawcami byli królowie, możnowładcy, biskupi. Płacili mężczyznom, bo to mężczyzn uznawano za „pewniejszych”. A jeśli kobieta tworzyła? Często jej prace podpisywano nazwiskiem ojca czy męża.

Artemisia Gentileschi

Genialna barokowa malarka – zaczynała w warsztacie ojca, u którego uczyła się rysunku. Jej pierwszy obraz olejny "Zuzanna i Starcy" długo przypisano... właśnie jej ojcu. Ta konkretna postać to też doskonały przykład tego jak traktowano kobiety w tych "męskich" zawodach.  

Judith Leyster?

Odkryta przypadkiem, kiedy podczas konserwacji obrazu„Fransa Halsa” okazało się, że w rogu widnieje jej sygnatura.

Sofonisba Anguissola?

Jej obrazy długo funkcjonowały jako dzieła Tycjana czy van Dycka.

Anonimowość była normą.

Brak kobiet w historii sztuki nie oznacza, że ich tam nie było. Były – tworzyły, walczyły, pracowały w cieniu. Ale system edukacji, mecenatu i społecznych norm sprawił, że przez stulecia pozostawały niewidoczne.

Dopiero XIX wiek, industrializacja, zmiany społeczno-gospodarcze doprowadziły do sytuacji, kiedy kobiety dostrzegły szansę na zmianę sytuacji. Jednak walka o równiejsze prawa, zmiany w świadomości i dostępie do nauki zajął im kolejne sto lat.

A dziś możemy pisać tę historię na nowo.

Chociaż... współczesny obraz świata sztuki to całkiem solidna lista nazwisk, wspaniałych nazwisk:

Marina Abramović, Olga Boznańska, Mela Muter, Fahrelnissa Zeid, Natalia Gonczarowa, Georgia O'Keeffe, Tamara Łempicka, Magdalena Abakanowicz, Lee Krasner i wiele innych.

A Ty jaką współczesną artystkę dodałabyś to tej listy?

‍

Bibliografia:

Sonia Kisza „Histeria Sztuki – niemy krzyk obrazów”

E.H. Gombrich „O Sztuce”

J. Białostocki „Sztuka cenniejsza niż złoto”

https://niezlasztuka.net/o-sztuce/judith-leyster-malarka-ktora-zniknela-z-kart-historii/